Alles wat je moet weten over randaarde en veiligheid bij elektra

• 10 september 2025
• 3 min lezen

Bij het kiezen van een stekkerdoos of verlengkabel kom je vaak de term randaarde tegen. Maar wat is randaarde eigenlijk, en waarom is het zo belangrijk voor de veiligheid van je elektrische installatie? In dit artikel leggen we stap voor stap uit wat randaarde en penaarde zijn, waarvoor het dient, en of je altijd een stekkerdoos met randaarde moet kiezen.

Wat is randaarde?

Randaarde is een extra veiligheidsvoorziening in stopcontacten en stekkers. Je herkent het aan de metalen lipjes of stripjes aan de rand (boven- en onderzijde) van een geaard stopcontact.

Deze metalen delen maken contact met de aarde van de elektrische installatie. Zodra er een defect of lekstroom optreedt (bijvoorbeeld bij een apparaat met metalen behuizing), wordt de stroom via de randaarde veilig afgevoerd naar de grond. Dit voorkomt vaak gevaarlijke situaties zoals elektrocutie of brand.

Wat is penaarde (België)?

In België kom je vaak de term penaarde tegen. Dit is een pinnetje in het stopcontact dat in contact staat met de aardleiding. Stekkers in België hebben een opening om dit pinnetje te verbinden.

• Nederland: stopcontacten met metalen lipjes → randaarde.
• België: stopcontacten met een metalen pin → penaarde.

Beide systemen hebben hetzelfde doel: de veiligheid verhogen door lekstromen af te voeren.

Waarvoor dient randaarde en hoe werkt het?

Het doel van randaarde is bescherming tegen stroomschokken. Stel je voor dat de isolatie van een apparaat beschadigd raakt en de metalen behuizing onder spanning komt te staan:

• Zonder randaarde zou je bij aanraking een elektrische schok kunnen krijgen.
• Met randaarde gaat de lekstroom direct naar de aarde. Vaak schakelt dan ook de aardlekschakelaar de stroom automatisch uit.

Randaarde werkt dus samen met de aardlekschakelaar voor maximale veiligheid. Doordat de lekstroom al direct kan optreden via de aarde schakelt de aardlekschakelaar uit voordat je het apparaat aanraakt. Zou je geen randaarde hebben, dan treedt de lekstroom pas op zodra je het apparaat aanraakt en een schok krijgt.

Randaarde bij stekkerdozen en verlengkabels

Als je een stekkerdoos of verlengkabel koopt, zie je meestal twee varianten:

• Met randaarde: geschikt voor apparaten die geaard moeten worden (bijv. computers, wasmachines, koelkasten, tuingereedschap).
• Zonder randaarde: vaak goedkoper en bedoeld voor dubbelgeïsoleerde apparaten (herkenbaar aan het symbool met twee vierkantjes, zoals opladers, lampen of radio’s).

Belangrijk: een verlengkabel zonder randaarde maakt ook een geaard apparaat “ongeaard”. Dat kan gevaarlijk zijn.

Is werken zonder randaarde onveilig?

Dat hangt af van het apparaat:

• Geaarde apparaten (met metalen behuizing of hoge vermogens) → altijd randaarde nodig. Zonder randaarde is er kans op elektrocutie of kortsluiting.
• Dubbelgeïsoleerde apparaten (kunststof behuizing, symbool met twee vierkantjes) → deze zijn veilig zonder randaarde.

Het is dus niet per definitie onveilig, maar ongeaarde verlengsnoeren zijn alleen geschikt voor dubbelgeïsoleerde apparatuur waarbij aanraking met metalen delen onmogelijk is.

Stekkerdoos of verlengkabel: met of zonder randaarde kiezen?

Kies voor randaarde als:

• Je meerdere apparaten aansluit met metalen behuizing.
• Je apparaten gebruikt in vochtige ruimtes (keuken, garage, tuin).
• Je niet precies weet of al je apparaten dubbelgeïsoleerd zijn.

Zonder randaarde is voldoende als:

• Je alleen kleine, dubbelgeïsoleerde apparaten aansluit (oplader, tv, radio).
• Je absolute zekerheid hebt dat randaarde niet nodig is.

Praktisch advies: twijfel je? Neem altijd een stekkerdoos met randaarde. Dat is veiliger, toekomstbestendig en het prijsverschil is klein.

Conclusie

Randaarde (in Nederland) en penaarde (in België) zijn onmisbare veiligheidsvoorzieningen in moderne elektrische installaties. Ze beschermen jou en je apparaten tegen gevaarlijke lekstromen.

Gebruik altijd randaarde bij apparaten met metalen behuizing of hoog vermogen.

Een stekkerdoos zonder randaarde is alleen geschikt voor dubbelgeïsoleerde apparatuur.

Voor optimale veiligheid kies je dus het beste een stekkerdoos of verlengkabel met randaarde.